Νισάφι πια !

Επιστολή αποχώρησης από το ΕΠΑΜ - Αλεξίου Ξιφαρά

Όσοι με ξέρουν γνωρίζουν ότι πάντοτε την εσωκομματική κριτική την ασκούσα στα αρμόδια όργανα σύμφωνα με το καταστατικό. Ποτέ δεν μετέφερα τις διαφωνίες μου εκτός του κόμματος. Ποτέ δεν συμμετείχα σε δημόσια «ξεκατινιάσματα». Πάντοτε μιλούσα με επιχειρήματα και μόνο μέσα στους καταστατικά καθορισμένους χώρους (συνελεύσεις πυρήνα αποτυπωμένες πάντα σε πρακτικά, πολιτικός διάλογος στη κεντρική σελίδα του ΕΠΑΜ, άρθρα στη κεντρική σελίδα και στο ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ-ΕΠΑΜ κ.ο.κ).  Κάτι που πιστοποιείται πανεύκολα σ’ όσους θέλουν να ανατρέξουν στη κεντρική σελίδα του ΕΠΑΜ, στο ΣΕΙΣΑΧΘΕΙΑ-ΕΠΑΜ, στο λογαριασμό μου στο fb ή και στο προσωπικό μου blog.

Όμως αυτή μου η στάση είναι πια τουλάχιστον ανεπαρκής, όταν ο γενικός γραμματέας του ΕΠΑΜ, Δημήτρης Καζάκης, αντί να δώσει το καλό παράδειγμα, καταχράται του δημόσιου βήματος που του δίνεται από το ΕΠΑΜ (μιλάω φυσικά για την εκπομπή «Στο Μικρόφωνο» στοeroi) για να κάνει (πρόστυχη) εσωκομματική κριτική απέναντι στους «διαφωνούντες». Η λάσπη βέβαια που εξαπολύει ο Καζάκης δεν περιορίζεται στο εσωτερικό του ΕΠΑΜ. Έφτασε, για παράδειγμα, να κατηγορήσει τον άρτι αποχωρήσαντα Σταύρο Κατσούλη ότι πίσω από την αποχώρησή του από το ΕΠΑΜ κρύβεται συμφωνία «με πολιτικές προεκτάσεις και πολιτικά προαπαιτούμενα» με σκοπό την επίλυση του οικονομικού του προβλήματος (εκπομπή «Στο μικρόφωνο» της 25/02/16 στα λεπτά 01:45 – 04:35). Δεν έφερε, ως συνήθως, καμία απόδειξη για τις κατηγορίες του αυτές, απλά περιορίστηκε στις συκοφαντίες. Το μόνο «αποδεικτικό στοιχείο»  που προσκόμισε (και δημοσίευσε στο πολιτικό διάλογο του ΕΠΑΜ !!!) ήταν η προσωπική επιστολή που του είχε στείλει ο Κατσούλης, μερικές μέρες πριν την αποχώρησή του, και στην οποία ο τελευταίος εκθέτει μεταξύ άλλων τα προβλήματα υγείας του.

Διαπόμπευση «διαφωνούντων» με ανυπόστατες κατηγορίες δια του ραδιοφώνου (θα αναφερθώ αναλυτικά παρακάτω) και δημοσίευση στον πολιτικό διάλογο του ΕΠΑΜ προσωπικών δεδομένων ανθρώπων με προβλήματα υγείας. Ιδού το μέγεθος της ηθικής αποσύνθεσης του ανδρός που ακούει στο όνομα Καζάκης ! Επειδή, λοιπόν, πολύ φοβάμαι, όπως λέει και ο Μηλιώκας, ότι «κάποτε θα μας πουν και μαλάκες, να δεις που κάποτε θα μας πουν και χαζούς», αποφάσισα να περισώσω την αξιοπρέπεια μου γράφοντας τη παρούσα επιστολή αποχώρησης (η οποία εν παρόδω μπορεί – χωρίς να είναι αναγκαστικό - να διαβαστεί παράλληλα με το πιο πρόσφατο κείμενό μου με τίτλο «Η ουτοπία του δημοκρατικού κόμματος»).

 

ΕΠΑΜ: Πόλος έλξης ή τροχοπέδη για τη συγκρότηση μετώπου;

Στο ΕΠΑΜ μπήκα γιατί όπως λέει η ιδρυτική του: «Φιλοδοξία του ΕΠΑΜείναι να συμβάλει καθοριστικά στην ενότητα του λαού πέρα και πάνωαπό κομματικές, ιδεολογικές και άλλες διαχωριστικές γραμμές… Μόνο μετη δημιουργία ενός μεγάλου κοινωνικοπολιτικού μετώπου ολόκληρου τουλαού για τη διάσωση της χώρας μπορούμε να ξεφύγουμε από τονκαταθλιπτικό μονόδρομο της καταστροφής, της λεηλασίας και τηςυπερχρέωσης». Παραμένω, 5 χρόνια μετά την ίδρυση του ΕΠΑΜ, πιστός σ’ αυτή τη μετωπική λογική και έχω αρθρογραφήσει επί τους θέματος (βλ. ενδεικτικά το άρθρο «Κακοδαιμονίες του πολυπόθητου μετώπου»).

Όμως το ΕΠΑΜ, παρά τα εμπνευσμένα κείμενά του, στη πράξη αποδείχτηκε το αντίθετο από αυτά που διακήρυττε. Αντί να αποτελέσει καταλύτη της ενότητας, υπήρξε κυρίως παράγοντας διάσπασης και διχασμού. Ποιος φταίει γι’ αυτό; Σίγουρα οι δυστοκίες (ιδεολογικές, μικροπολιτικές, κ.ο.κ) που βασανίζουν όλα τα αντιμνημονιακά και αντι-ευρωενωσιακά κόμματα και οργανώσεις ήταν σε σημαντικό βαθμό υπεύθυνες για την υπονόμευση της μετωπικής προοπτικής. Αλλά και το ΕΠΑΜ έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης. 

Ξέραμε εξ αρχής τι είχαμε να αντιμετωπίσουμε. Ξέραμε, ελπίζω, τις δυσκολίες. Το έργο της ένωσης του λαού ήταν και παραμένει τιτάνιο. Σ’ αυτή τη τεράστια προσπάθεια το ΕΠΑΜ δεν στάθηκε αντάξιο των περιστάσεων. Και για να πούμε, επιτέλους, τα πράγματα με το όνομά τους, το  κύριο βάρος της ευθύνης το φέρει ο Δημήτρης Καζάκης, ο οποίος υπήρξε ο κύριος διαμορφωτής της πολιτικής γραμμής του ΕΠΑΜ, μέσω της αρθρογραφίας του και των εκπομπών του. Εξηγούμαι.

Η θερμόαιμη προσωπικότητα του Καζάκη και η απάθεια της ηγεσίας του ΕΠΑΜ

Ξέρω πολύ καλά ότι οι λέξεις που χρησιμοποιώ θα διεγείρουν το θυμικό και τα ένστικτα πρώην συναγωνιστών μου και θα προκαλέσουν την έκρηξη κάποιων εξ αυτών. Ήδη ακούω τις αντιδράσεις και τις φωνασκίες τους: «Μα καλά δεν ντρέπεσαι; Πιάνεις στο στόμα σου τον Καζάκη; Τον Καζάκη;; Που έχει δώσει τη ζωή του στον αγώνα ;» Και πάει λέγοντας…Αυτοί πολύ απλά δεν με αφορούν. Ποτέ στη ζωή μου δεν ασχολιόμουν με θρησκόληπτους και φανατισμένους, γιατί πολύ απλά ήταν χαμένος κόπος. Απευθύνομαι, λοιπόν, σ’ όσους θέλουν ακόμα να σκεφτούν και να δουν ψύχραιμα και νηφάλια τα γεγονότα.

Ας περάσουμε κατευθείαν στο προκείμενο, μιλώντας συγκεκριμένα, μιας και ποτέ δεν μιλάω αυθαίρετα, αλλά πάντα με στοιχεία και επιχειρήματα. 

Η αήθης επίθεση σε συναγωνιστές δια του ραδιοφώνου

Διαφωνώ ριζικά με το υφιστάμενο οργανωτικό σχήμα, τον πολιτικό λόγο και τις πολιτικές επιλογές του ΕΠΑΜ, όπως αποκρυσταλλώθηκαν από την απόφαση του 4^ου συνεδρίου μέχρι και σήμερα. Παρακάτω θα αναφερθώ συγκεκριμένα.

Όμως πέραν των πολιτικών διαφωνιών και της κριτικής που αποτελούν όρο εκ των ων ουκ άνευ για την εξέλιξη και εν γένει για την επιβίωση κάθε δημοκρατικού κινήματος και σχηματισμού, που σε τελευταία ανάλυση μπορούσαν να συζητηθούν σε συναγωνιστικό κλίμα στα αρμόδια όργανα και εν τέλει στο ετήσιο συνέδριο, υπάρχει ένας θεσμός και μια πρακτική που αποτρέπει έναν συναγωνιστικό και καλοπροαίρετο διάλογο μέσα στο ΕΠΑΜ. Αναφέρομαι φυσικά στην εκπομπή του Δημήτρη Καζάκη, η οποία ουσιαστικά αποτελεί ένα δημόσιο βήμα για να εκθέσει ο εν λόγω τις απόψεις του σχετικά με την πολιτική επικαιρότητα.

Το πρόβλημα ανακύπτει όταν η εκπομπή ενημέρωσης του κόσμου μετατρέπεται σε μέσο κατασυκοφάντησης συναγωνιστών και συνεπώς σε πολιορκητικό κριό για την άλωση της ανοιχτής κριτικής και της ισηγορίας μέσα στο κόμμα. Γιατί αυτό ακριβώς έκανε ο Δημήτρης Καζάκης (όχι μόνο μία φορά) όταν έκανε σκαιότατη και αθέμιτη επίθεση απέναντι σε όσα μέλη του ΕΠΑΜ διαφωνούσαν με τις θέσεις και τις απόψεις του.

Συγκεκριμένα στην εκπομπή της 26/01/16 αναφέρει τα εξής: 

«Συνταγματικοί, δηλαδή προασπιστές του Συντάγματος[αναφέρεται στην εποχή του Καποδίστρια. Α.Ξ.]. Ένα είδος, για να καταλαβαινόμαστε μεταξύ μας όσοι είμαστε στο ΕΠΑΜ, είναι σαν τους καταστατικούς που έχουμε στο ΕΠΑΜ. Είναι αυτοί που λένε: “Όχι. Το καταστατικό, προσέξτε το.” Προσέξτε αναλογίες και βγάλτε τα συμπεράσματα σας. Οι Συνταγματικοί αντιπροσώπευαν ό,τι πιο μαύρο, σκοταδιστικό υπήρχε στην κοινωνία την εποχή εκείνη. Ήταν πράκτορες των ξένων δυνάμεων, χρηματοδοτούνταν αδρά από ξένες πρεσβείες…»

(https://www.youtube.com/watch?v=vtrNx0diqmI  στα λεπτά 3:32-4:42) 

Κατανοητό. Οπότε υπάρχουν στις γραμμές του ΕΠΑΜ άνθρωποι που προτάσσουν προσχηματικά την τήρηση του καταστατικού για να καλύψουν τις σκοταδιστικές και μαύρες αντιλήψεις τους. Καταρχάς αν θέλεις να είσαι έντιμος οφείλεις να μιλάς συγκεκριμένα, ειδικά όταν κάνεις τέτοια δημόσια επίθεση ενάντια σε μέλη στο εσωτερικό του κόμματος. Δηλαδή υποχρεούσαι να αναφερθείς στο ποια πρόσωπα, ονομαστικά, είπαν τι ακριβώς και σε ποια σημεία διαφωνείς. Αυτά τα σχήματα «Καταστατικοί του ΕΠΑΜ = Συνταγματικοί επί Καποδίστρια» και οι υπόλοιπες γενικολογίες είναι τακτικές δημιουργίας εντυπώσεων, σπίλωσης ad hominemσυναγωνιστών και τελικά αρμόζουσες στους επιγόνους του Γκέμπελς ως άξιων συνεχιστών του περίφημου ρητού του τελευταίου, περί του «ρίξε συνεχώς λάσπη, όλο και κάτι θα μείνει».    

Έπειτα έχουν σκεφθεί, ο Καζάκης και η ΠΓ, τι ζημιά σε επικοινωνιακό επίπεδο κάνει στο ΕΠΑΜ η αναφορά, δια του ραδιοφώνου (που ακούν και άτομα εκτός ΕΠΑΜ), στην (υποτιθέμενη) ύπαρξη αντιδραστικών και μαύρων προσωπικοτήτων μέσα στο κόμμα ; Έχουν καταλάβει ότι ο συμπολίτης μας που ποτέ δεν είχε ξανασχοληθεί με τα κοινά γιατί εν πολλοίς σιχαινόταν αυτές τις ατέρμονες έριδες στο εσωτερικό των κομμάτων, μόλις ακούσει τα παραπάνω θα «κόψει λάσπη» όπως λέμε και θα ξαναχωθεί στο σπίτι του απογοητευμένος ;

Ο μόνος λόγος που τα δημοκρατικά κόμματα δεν εκλέγουν πρόεδρο (ή τέλος πάντων επικεφαλής) από το συνέδριο είναι ώστε να μην αυτονομηθεί ένα πρόσωπο από τη βάση αποκτώντας υπερεξουσίες (βλ. Τσίπρας από το ιδρυτικό του ΣΥΡΙΖΑ και παλιότερα διάφοροι πρόεδροι του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ). Γι’ αυτό στο ΕΠΑΜ εκλέξαμε όργανο, τη Πολιτική Γραμματεία. Συνεπώς κύριοι της πολιτικής γραμματείας φέρετε ευθύνη γι’ αυτή τη συμπεριφορά του γενικού γραμματέα του οργάνου. Είτε δεν τον ελέγξατε, είτε συνηγορείτε. Άλλο ενδεχόμενο δεν υπάρχει.

Το λυπηρό, τελικά, είναι ότι ο Καζάκης, πέραν της άθλιας συμπεριφοράς του, δεν πρωτοτυπεί και καθόλου. Συμπεριφέρεται σαν κλασσικός κομματικός ηγέτης, όπως αυτοί που περιέγραφε ο Μίχελς στο κλασσικό του έργο για τα πολιτικά κόμματα, ήδη το 1911. Ιδού, λοιπόν, τι γράφει ο Μίχελς περιγράφοντας τους κομματικούς ηγέτες που ταυτίζουν τον εαυτό τους και τις ιδέες τους με το κόμμα:

«Από τη μια πλευρά, ο Γουλιέλμος Β ' συμβουλεύει όσους «γκρινιάζουν» να τα μαζέψουν και ν' αποδημήσουν αν δεν τους αρέσει στη Γερμανία, στην αυτοκρατορία του  ̇ από την άλλη, ο Bebel αναφωνεί ότι πρέπει κάποτε να πάψουν οι μονίμως μεμψίμοιροι και οι μονίμως ταραχοποιοί στον χώρο του κόμματος και υπογραμμίζει ότι, αν η αντιπολίτευση διαφωνεί ως προς τη στάση της ηγεσίας, θα έπρεπε «να πάρει πόδι »… Σχετικά πάλι με τον Bebel γράφει ο Η.ν. Gerlach (August Bebel, σσ. 59-60): “Ζει μόνο για το Κόμμα, με το όποιο ταυτίζει εξ ολοκλήρου την ύπαρξη του. Αυτό είναι η δύναμη του, αλλά και η αδυναμία του ενίοτε. Όπως αντιλαμβανόταν ο Bismarck κάθε εναντίον του μομφή ή προσβολή ως ενός είδους επιβουλή κατά του Γερμανικού Ράιχ, έτσι πιστεύει και ο Bebel ότι κάθε επίθεση εναντίον της τακτικής του θέτει σε κίνδυνο τα συμφέροντα του Κόμματος. Αυτό προσδίδει στην εξωτερική του συμπεριφορά αφάνταστη ορμή, τον παρασύρει όμως και σε κραυγαλέες αδικίες. Σπάνια μόνο έκρινε πραγματικά δίκαια τούς αντιπάλους του, και μάλιστα λιγότερο απ' όλους τους εσωκομματικούς (...) Θεωρεί πάντοτε τον εαυτό του ως θεματοφύλακα των συμφερόντων του Κόμματος, ενώ τούς άλλους ως δολιοφθορείς τους. Η υποκειμενικότητα του είναι σχεδόν τρομακτική(...)”… Σχεδόν κανένας κομματικός ηγέτης ολκής δεν υπάρχει πού να μην σκέπτεται, να μην ενεργεί και, αν είναι θερμόαιμος ή ειλικρινής, να μην ομιλεί όπως παραδίδεται ότι το συνήθιζε ο Βασιλιάς Ήλιος προκειμένου για το κράτος του: “το Κόμμαείμαι εγώ” » (Robert Michels. «Κοινωνιολογία των πολιτικών κομμάτων στη σύγχρονη δημοκρατία». Εκδόσεις Γνώση, 1997. Σελίδες 318-319 Μίχελς).

Όταν η κριτική και η δημοκρατία δαιμονοποιούνται

Αξεδιάλυτο με τα προηγούμενα είναι και το παρακάτω.

Προηγουμένως ανέφερα ότι αναγκαία συνθήκη για την επιβίωση και την ανάπτυξη κάθε δημοκρατικού σχηματισμού είναι η ελευθερία κριτικής και ο ανοιχτός διάλογος. Δυστυχώς ακόμη και αυτός ο στοιχειώδης όρος κάθε δημοκρατικής οργάνωσης κακοποιείται από την ΠΓ του ΕΠΑΜ. Συγκεκριμένα σε κείμενο της ΠΓ (02/02/16- Απάντηση της ΠΓ στο κείμενο παραίτησης Κώνστα) αναφέρονται τα εξής: 

«Κοινή επωδός όλων τους; Το ΕΠΑΜ δήθεν έχασε το δημοκρατικό του χαρακτήρα. Δεν είναι η πρώτη φορά που τόσο στο ΕΠΑΜ, όσο και στην πολιτική ιστορία, οι φορείς της ίντριγκας, του παρασκηνίου και της διάλυσης ανάγουν τις απόψεις και τις πρακτικές τους σε μέτρο της δημοκρατίας. Το ΕΠΑΜ έχει εμπειρία ήδη από το 1ο Συνέδριό του, όταν συγκεκριμένες ομάδες ήθελαν να το διαλύσουν στο όνομα της δημοκρατίας. Τους είδαμε πού κατέληξαν και ποιους υπηρετούν σήμερα. Όσοι θέλουν μια δημοκρατία όπου δεν υφίσταται λογοδοσία και αξιολόγηση με βάση την πρακτική συνεισφορά φωνάζουν πιο δυνατά για τη δήθεν καταπάτηση της δημοκρατίας, επενδύοντας στο σούσουρο, τη σύγχυση και την αφέλεια. Όλοι αυτοί θέλουν μια δημοκρατία όπου κρύβεται η δική τους αμετροέπεια, η δική τους ανικανότητα, η δική τους προσωπική ατζέντα και σκοπιμότητα μέσα στη συλλογική δράση. Ονειρεύονται μια δημοκρατία τύπου όπου τα μέλη παραδίδουν δια της εκλογής την κυριαρχία τους στους συντονιστές, οι πυρήνες στον τομέα, ο τομέας σ' ένα κεντρικό σώμα, που λειτουργεί με όρους κοινοβουλίου και αυτό το κοινοβουλευτικό σώμα παραδίδει με τη σειρά του στο κεντρικό πολιτικό όργανο, που λειτουργεί ως κυβέρνηση…Ντύθηκαν με τα χρώματα της δημοκρατίας, όπως πάντα στην ιστορία των κοινωνικών αγώνων έκαναν όλοι οι συνειδητοί φορείς της ολιγαρχίας και ξεκίνησαν εκστρατεία για την "αποκατάσταση της δημοκρατίας" μέσα στο ΕΠΑΜ. Δηλαδή την επαναφορά και στερέωση δομών κοινοβουλευτικού κρετινισμού. Ορισμένοι μάλιστα έχουν φανατιστεί τόσο, που θα ήθελαν να δουν διαλυμένο το ΕΠΑΜ, παρά να δουλέψουν για την ανασυγκρότησή του. Ψάξτε τα κείμενά τους, δείτε τις αιτιάσεις τους. Δεν θα βρείτε πουθενά, ούτε καν νύξη για το πώς το ΕΠΑΜ θα μπορέσει να επιτελέσει τη βασική του αποστολή, δηλαδή το άπλωμά του μέσα στο λαό. Δεν τους νοιάζει, δεν τους καίγεται καρφί. Οι περισσότεροι γιατί δεν πίστεψαν ποτέ ότι το ΕΠΑΜ μπορεί να επιτελέσει αυτή την αποστολή. Γι' αυτό και αναλώνονται σε εγκεφαλικά γυμνάσματα περί "τέλειας δημοκρατίας", που καταλήγουν πάντα στη «δημοκρατία» όπου ο καθένας κάνει ό,τι θέλει χωρίς να λογοδοτεί, ή να δεσμεύεται από τις συλλογικές διαδικασίες του Μετώπου. Τη δημοκρατία της παρλαπίπας, όπου δεν υπάρχει συντονισμένη δράση, ούτε απολογισμός. Τη δημοκρατία της πάρτης μου, όπου η παραίτηση έχει αναδειχθεί στο ύψιστο κριτήριο του αγωνιστή. Τη δημοκρατία του κοινοβουλευτικού κρετινισμού όπου βασιλεύει η ίντριγκα, η προσωπική κόντρα, το παρασκήνιο και οι "αφανείς" μηχανισμοί».

Πολύ ωραία ! Αρχικά βλέπουμε ότι το όργανο συνολικά και όχι μόνο ο Καζάκης μεγαλουργούν στη τακτική της «δημιουργικής ασάφειας». Σε τι διαφέρουν άραγε από το Βαρουφάκη και από όλους τους επίγονους του Κικέρωνα όταν μιλάνε τόσο αφηρημένα ; Ποιες είναι επιτέλους αυτές οι ομάδες που ήθελαν να διαλύσουν το ΕΠΑΜ στο 1^ο συνέδριο ; Που κατέληξαν και ποιους υπηρετούν ; Μπορούμε να μιλήσουμε, επιτέλους, συγκεκριμένα ;; Το ερώτημα είναι προφανώς ρητορικό. Όχι, η ΠΓ και ο γενικός της γραμματέας δεν επιθυμούν να μιλήσουν με σαφήνεια και με στοιχεία. 

Επενδύουν στις αόριστες απειλές που υποτίθεται επικρέμονται πάνω από το κόμμα, ώστε να συσπειρώνουν τους απονήρευτους και τους καλόπιστους. Όπως ο μπαμπούλας χρησιμοποιείται από κάποιους γονείς για να συνετίσει τα άτακτα και απείθαρχα παιδιά, έτσι και «ο μπαμπούλας του πρώτου συνεδρίου» χρησιμοποιείται στο ΕΠΑΜ για να τρομάξουν τα μέλη και να μην «πολυζαλίζουν» την ηγεσία με τις απαιτήσεις τους. Πρόκειται για το αποκορύφωμα της ελιτίστικης αντίληψης…

Έπειτα  θα ήταν ξεκαρδιστικό αν δεν ήταν τραγικό το γεγονός ότι πλέον όποιος μιλάει για δημοκρατία στο ΕΠΑΜ, κατά τη ΠΓ είναι είτε εκπρόσωπος του πιο μαύρου φασισμού (δες εκπομπή Καζάκη στις 26/01/16 λεπτά 3:32 - 4:42), είτε πράκτορας των ομάδων του 1^ου συνεδρίου (είπαμε έχουμε και εμείς τον πάντα χρήσιμο δαίμονά μας για να τρομάζουν οι εύπιστοι), είτε ανίκανος που απλά αμπελοφιλοσοφεί, είτε κριτής εκ τους ασφαλούς που δεν προσφέρει τίποτα στο κόμμα (το τελευταίο, βέβαια, ως γνήσιοι επίγονοι του Γκέμπελς δεν χρειάζεται να το αποδείξουν, απλά πετάνε λάσπη), είτε αμετροεπής με δική του ατζέντα και σκοπιμότητες. 

Δεν έχει καμία σημασία ότι κανένας δεν έχει αναφερθεί στην ανάγκη εγκαθίδρυσης της άμεσης δημοκρατίας, καμία σημασία δεν έχει ότι κανένας δεν μίλησε για «τέλεια δημοκρατία» όταν άσκησε κριτική στην ΠΓ στον πολιτικό διάλογο της κεντρικής σελίδας ή με άρθρα του, όπως εγώ (βλ. «Ουτοπία του δημοκρατικού κόμματος»). Οι διαφωνούντες χαρακτηρίζονται «αμεσοδημοκράτες» και θιασώτες της «τέλειας δημοκρατίας». «Έτσι είναι, αν έτσι νομίζετε», όπως γράφει και η ΠΓ.  

Γιατί αλλιώς δεν μπορεί να ερμηνευτεί αυτή η εμμονή της ΠΓ και του Καζάκη με την ασάφεια. Δηλαδή ισχύουν αυτούσια τα όσα έγραψα παραπάνω αν δεν δω από τη πολιτική γραμματεία να μιλά και να γράφει συγκεκριμένα. Ποιοι δεν επιθυμούν να λογοδοτήσουν με βάση τη πρακτική τους συνεισφορά ; Και από πότε η πρακτική συνεισφορά ορίζεται αυθαίρετα από τη ΠΓ ως διπλασιασμός των δυνάμεων του πυρήνα, δηλαδή ως ένας ανέφικτος στόχος (δεδομένων των συνθηκών) που έχει, απροκάλυπτα, ως σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως πρόφαση από τη ΠΓ για τη διάλυση «ενοχλητικών» πυρήνων που κάνουν το λάθος να ασκούν κριτική.

Τέλος το κείμενο του πολιτικού σχεδιασμού επαναφέρει το επιχείρημα που χρησιμοποιούν διαχρονικά όσοι θέλουν να καταλύσουν τη δημοκρατία στο όνομα της ευλυγισίας, της απλοποίησης των διαδικασιών και της ενότητας της οργάνωσης. Κατά τους συντάκτες του πολιτικού σχεδιασμού, όσοι επιθυμούν να εκλέγεται από τη βάση στο συνέδριο και να λογοδοτεί ανά πάσα στιγμή στους πυρήνες ένα ευρύ όργανο με πολλούς αγωνιστές (τα μέλη του οποίου θα αναφέρονται εβδομαδιαία στις συνελεύσεις του πυρήνα τους) και στο οποίο η Πολιτική Γραμματεία θα αναφέρεται ανά 2μηνο (ή και νωρίτερα αν προκύψει ανάγκη) είναι«κοινοβουλευτικός κρετινισμός». Τώρα το ότι εξισώνουν τη λογοδοσία ανά τακτά χρονικά διαστήματα και την ανάκληση ανά πάσα στιγμή με το κοινοβούλιο, είναι κάτι που δείχνει είτε απελπιστική έλλειψη ιστορικών γνώσεων, είτε σκόπιμη διαστρέβλωση των γεγονότων προς ίδιον όφελος. 

Μας αναφέρουν, δε, στο ίδιο κείμενο (αυτό της 02/02/16) τη ρήση του Αριστοτέλη «δημοκρατικὸν μὲν εἶναι τὸ κληρωτὰς εἶναι τὰς ἀρχάς, τὸ δ' αἱρετὰς ὀλιγαρχικόν, καὶ δημοκρατικὸν μὲν τὸ μὴ ἀπὸ τιμήματος, ὀλιγαρχικὸν δὲ τὸ ἀπὸ τιμήματος· ἀριστοκρατικὸν τοίνυν καὶ πολιτικὸν τὸ ἐξ ἑκατέρας ἑκάτερον λαβεῖν, ἐκ μὲν τῆς ὀλιγαρχίας τὸ αἱρετὰς ποιεῖν τὰς ἀρχάς, ἐκ δὲ τῆς δημοκρατίας τὸ μὴ ἀπὸ τιμήματος», αλλά ξεχνούν να αναφερθούν και στην παρακάτω αποστροφή του ιδίου:

«εὐδιαφθορώτεροι γὰρ ὀλίγοι τῶν πολλῶν εἰσιν καὶ κέρδει καὶ χάρισιν» (Αθηναίων Πολιτεία). [Δηλαδή οι λίγοι διαφθείρονται πιο εύκολα από τους πολλούς].

Ο Αριστοτέλης, λοιπόν, για να μην εκφυλιστεί το δημοκρατικό (και κάθε είδους) πολίτευμα, πρότεινε τα εξής:

 «Εξίσου σημαντικό μέλημα … όλων εν γένει των πολιτευμάτων πρέπει να είναι η επαγρύπνηση, ώστε κανενός η δύναμη να μην αυξηθεί δυσανάλογα  ̇όλοι να προσπαθούν ταυτόχρονα ώστε τα αξιώματα να έχουν περιορισμένη δικαιοδοσία και μεγάλη διάρκεια ή μεγάλη δικαιοδοσία και μικρή διάρκεια (γιατί δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ικανοί να αντέξουν την ευτυχία χωρίς να διαφθαρούν)» (Αριστοτέλης. Πολιτικών Ε. Στίχοι 1308b 10-15. Μετάφραση Φιλολογική Ομάδα Κάκτου. Εκδόσεις Κάκτος, 1993. Σελίδα 233.)

Συνεπώς, και με δεδομένο ότι δεν μπορούμε να αποφύγουμε τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς (ένεκα του καταμερισμού της εργασίας και της έντονης διακύμανσης σε σχέση με τον διαθέσιμο ελεύθερο χρόνο του καθενός), σύμφωνα με το πνεύμα της πολιτικής σκέψης του Αριστοτέλη, ένα κόμμα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως δημοκρατικό όταν, από την απόφαση του 4^ου συνεδρίου, ισχύουν τα παρακάτω:

«Για να υπάρχει ενιαία οργάνωση απαιτείται και ενιαία ηγεσία. ΤοΕΠΑΜ στις συνθήκες που έχει να αντιμετωπίσει χρειάζεται ένα κεντρικόόργανο πολιτικού και οργανωτικού σχεδιασμού, που θα έχει σαν βασικόστόχο να κινητοποιήσει το σύνολο των οργανωμένων δυνάμεων σε ενιαίακατεύθυνση. Το κεντρικό όργανο αυτό θα πρέπει να είναι μια ολιγομελήςκαι ευέλικτη Πολιτική Γραμματεία επτά (7) τακτικών και τεσσάρων (4)αναπληρωματικών μελών, η οποία θα πρέπει να εκλεγεί απευθείας απότο συνέδριο… Τέλος η Πολιτική Γραμματεία έχει το δικαίωμα ναπαρεμβαίνει στους πυρήνες, ειδικά όταν εντοπίζει αδυναμίες καιολιγωρία στη δράση. Η Πολιτική Γραμματεία έχει το δικαίωμα ναεπεμβαίνει σε πυρήνες όπου παρουσιάζεται μεγάλη διαρροή μελών,χωρίς αντίστοιχη οργανωτική ανάπτυξη ή εμφανίζεται παρατεταμένηστασιμότητα. Η Πολιτική Γραμματεία έχει το δικαίωμα σ' αυτές τιςπεριπτώσεις να προχωρήσει ακόμη και στη διάλυση του πυρήνα μεταυτόχρονη αναδημιουργία του με παλιά και νέα μέλη» (απόφαση 4^ουσυνεδρίου του ΕΠΑΜ).

Δηλαδή ένα επταμελές όργανο συν τέσσερις αναπληρωματικοί κινητοποιεί το σύνολο των οργανωμένων δυνάμεων σε ενιαία κατεύθυνση, έχει το δικαίωμα να διαλύει πυρήνες και τελικά αποτελεί το κεντρικό όργανο πολιτικού και οργανωτικού σχεδιασμού. Ρωτώ λοιπόν: Από πού και ως που μια οργάνωση που έχει αναθέσει τον πολιτικό και οργανωτικό σχεδιασμό σε 7 άτομα είναι δημοκρατική; Που το είδαν γραμμένο αυτό οι της ΠΓ ;

Για να δούμε τι απαντάνε τα ίδια τα μέλη της ΠΓ (στο ίδιο κείμενο-απάντηση στην παραίτηση συναγωνιστή - 02/02/16) όταν αναφέρουν ότι:

«όλα τα δημοκρατικά, επαναστατικά λαϊκά κινήματα μέχρι σήμερα, έχουν υιοθετήσει αυτήν την οργανωτική διάρθρωση, όπου εκλέγουν ένα κεντρικό Όργανο (όπως οι στρατηγοί στην αρχαία Αθήνα) και γύρω απ’ αυτό μια οριζόντια οργάνωση, χωρίς ενδιάμεσα Όργανα. Όλα τα επαναστατικά κινήματα! Από τον Εφιάλτη μέχρι κι αυτόν ακόμα τον αναρχικό Ντουρούτι».

Συναρπαστικά όλα αυτά. Η αλήθεια είναι ότι μαθαίνουμε καινοφανή πράγματα από τη ΠΓ. Ρωτώ, λοιπόν, τους ειδήμονες με το απόλυτο ύφος: Μήπως στην αρχαία Αθήνα οι στρατηγοί της πόλης ασκούσαν εξουσία ; Είχαν μήπως αναλάβει τον«πολιτικό και οργανωτικό σχεδιασμό» της αρχαίας Αθήνας, όπως η ΠΓ στο ΕΠΑΜ ; Φυσικά και όχι. Αλλά όπως είπαμε και πριν αυτή η εξόφθαλμη σύγχυση υποδηλώνει μόνο σκοπιμότητα και τίποτα λιγότερο. Θέλει τεχνηέντως να εξισώσει το κόμμα με μια στρατιωτική οργάνωση με ότι αυτό συνεπάγεται (αυστηρή ιεραρχία και πειθαρχία). Όταν ο Λένιν πρότεινε κάτι ανάλογο, τουλάχιστον είχε το κουράγιο να το γράψει ευθαρσώς χωρίς διανοουμενίστικες περικοκλάδες (βλ. το βιβλίο του Λένιν «Τι να κάνουμε ;»). Έπειτα αυτή η αναφορά στον Εφιάλτη του Σοφωνίδου είναι εξόχως προβληματική, δεδομένου ότι ξέρουμε ελάχιστα γι’ αυτόν και για την «οργανωτική διάρθρωση» της ομάδας που ηγήθηκε (βλ. Χρήστος Γ. Ρήγας. «Η δημοκρατία του Εφιάλτη». Εκδόσεις Έλευσις, 2008. Σελίδες 49-50).

Εξάλλου ποιος είπε να μην υπάρχει κεντρικό όργανο; Ποιος το είπε αυτό ; Ο εμπλουτισμός, δηλαδή, του οργάνου με επιπλέον μέλη ισοδυναμεί, κατά την ΠΓ, με την άρνηση της ανάγκης κεντρικού σχεδιασμού και συντονισμού ; Συνεπώς, σύμφωνα με την οπτική της ΠΓ του ΕΠΑΜ, όταν στη Ρωσία το 1921 η εξουσία συγκεντρώθηκε, ουσιαστικά, στα εφτά μέλη του Πολιτικού Γραφείου του μπολσεβίκικου κόμματος, παρακάμπτοντας και αδρανοποιώντας στη πράξη την κυρίαρχη μέχρι τότε (μεταξύ των συνεδρίων) Κεντρική Επιτροπή, συνέβη ένας δημοκρατικός σπασμός μέσα στο κόμμα ενάντια στον θανάσιμο εναγκαλισμό της γραφειοκρατίας !! Πραγματικά το τι άλλο θα ακούσουμε δεν ξέρω. Θα διδαχτούμε τίποτα από την ιστορία ή είμαστε καταδικασμένοι να κάνουμε συνεχώς τα ίδια λάθη ; (για μια αναλυτική ιστορική περιοδολόγηση των παραπάνω βλέπε Σαρλ Μπετελεμ. «Οι ταξικοί αγώνες στην ΕΣΣΔ. 1^η περίοδος 1917-1923». Τόμος Α΄. Τρίτη έκδοση. Εκδόσεις Κουκκίδα, 2010. Σελίδες 395-396)

Και τελικά, ακόμη και αν δεχτούμε το σκεπτικό της ΠΓ, που μας οδηγεί αυτή η λογική; Μήπως θα ήταν καλύτερο να εκλέγουμε στο όνομα της ευλυγισίας και της μέγιστης απόδοσης κατευθείαν αρχηγό (ή πρόεδρο ή γενικό γραμματέα ή όπως θέλετε πείτε τον) από το συνέδριο, αντιγράφοντας τη πορεία του ΣΥΡΙΖΑ (αλλά και του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ παλιότερα) ; Μήπως τελικά είχε δίκιο ο Μίχελς όταν στήριξε τη δικτατορία του Μουσολίνι προτάσσοντας το επιχείρημα ότι η χαρισματική προσωπικότητα του τελευταίου θα απάλλασσε τις μάζες από τη γραφειοκρατία του κόμματος και του πολιτικού συστήματος, επιτρέποντάς τους έτσι να εκφραστούν δημοκρατικά χωρίς διαμεσολάβηση ; Που να μπλέκουμε με όργανα… Τα όργανα έχουν άτομα και αυτά συνήθως διαφωνούν και καθυστερούν τις διαδικασίες του κόμματος. Και το ζήτημα είναι ότι είμαστε σε καιρό πολέμου και το κόμμα οφείλει να είναι συνεχώς σε ετοιμότητα. Οπότε αφήστε τις φλυαρίες περί ευρέων σχημάτων και στηρίξτε τη γραμμή του «μεγάλου τιμονιέρη». Αυτή είναι η λογική κατάληξη των απόψεων της ΠΓ του ΕΠΑΜ. Όλα τα παραπάνω, τα μέλη της ΠΓ, θέλουν να τα πουν ευθέως και απροσχημάτιστα, αλλά δεν τολμούν (ακόμα). 

Το σύνθημα «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια» και η πραξικοπηματική στροφή του ΕΠΑΜ

Σε άλλο κεντρικό κείμενο της ΠΓ, σ’ αυτό  του «Πολιτικού Σχεδιασμού», βλέπουμε κι άλλα ωραία, όπως το παρακάτω: 

«Ας αφήσουμε τους άλλους να μιλάνε οικονομίστικα. Εμείς οφείλουμε να μιλάμε με λόγο πατριωτικό, με πολιτικό λόγο ήπιο, ενωτικό και με αναφορές στην πατρίδα, τη θρησκεία και την οικογένεια.» (η έντονη γραφή-bold είναι στο πρωτότυπο κείμενο)

Τα περί ανεξιθρησκείας μέσα στο μέτωπο πετάχτηκαν έξω από το παράθυρο, μαζί με το σύνολο τελικά της μετωπικής φυσιογνωμίας του ΕΠΑΜ, μιας και με την επίκληση του αλησμόνητου τρίπτυχου “Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια” γέρνουμε αναντίρρητα προς το σκληρό πυρήνα του συντηρητικού και αντι-δημοκρατικού στρατοπέδου. Άλλο το να μιλάμε για την πατρίδα, για την ανάγκη εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα και να υπερασπίζουμε την ένωση των δυνάμεων του λαού κάτω από την ελληνική σημαία (όπως στο ΕΑΜ, στο πολυτεχνείο και σε κάθε μεγαλειώδη εξέγερση του λαού μας) και τελείως άλλο να αναφερόμαστε συγκεκριμένα – σε κορυφαίο ντοκουμέντο του κόμματος- στο τρίπτυχο του Μεταξά και των χουντικών που φέρει αναμφίβολα άλλες θύμησες και διεγείρει αντανακλαστικά ακροατηρίων που de facto δεν μπορούν  να λειτουργήσουν μέσα σε μέτωπο.

Γιατί προφανώς ακροατήρια που εμπνέονται από το σύνθημα «Πατρίς, Θρησκεία, Οικογένεια», το οποίο έχει συνδεθεί έντονα με την αντικομμουνιστική εκστρατεία ήδη από τη δεκαετία του 1920 (και συνεχίζει αδιάλειπτα να συνδέεται μ’ αυτή μέχρι σήμερα), δεν μπορούν να ενταχθούν σ’ ένα μέτωπο που αγκαλιάζει μέλη απ’ όλο το πολιτικό φάσμα.

Ιδού τι γράφει η ιστορικός Έφη Γάζη στην μελέτη της για την ιστορία του εν λόγω συνθήματος:  

 «…έχει ιδιαίτερη σημασία το γεγονός ότι ο «Ζωικός» [εννοεί την Αδελφότητα Θεολόγων ”Η Ζωή”] λόγος περί «πατρίδος, θρησκείας, οικογένειας» ενεγράφη πλήρως στον πυρήνα της αντικομμουνιστικής επιχειρηματολογίας εκείνης της περιόδου[μετά τη δεκαετία του 1930 μέχρι και μετά τη δεκαετία του 1960]. Η πάλαι ποτέ κριτική που άσκησε η Αδελφότητα στον αστικό τρόπο ζωής, στις δυτικές επιδράσεις και στους κινδύνους του υλισμού και του φιλελευθερισμού, επανέκαμψε και αναζωογονήθηκε στο πλαίσιο του αντικομμουνιστικού λόγου. Ήταν αυτή ακριβώς η κριτική που θεμελίωσε το ιδεολογικό οικοδόμημα του μετεμφυλιακού κράτους και κατέστησε τη φράση “Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια” μία από τις έννοιες-κλειδιά της ιδεολογικής του σκευής. Στο επίκεντρο της ιδεολογίας της “εθνικοφροσύνης” βρισκόταν μια φράση η οποία είλκε τη μακρινή καταγωγή της από τον 19^ο αιώνα, αλλά είχε σταδιακά αποκρυσταλλωθεί μέσα στις ιδεολογικές, πολιτισμικές και κοινωνικές διαμάχες του 20^ου αιώνα… Αξιοποιώντας τις παρακαταθήκες των αναμορφωτών χριστιανών από τους οποίους καταγόταν, ιδιαίτερα των μακρακιστών, η “Ζωή” διατύπωσε εκ νέου τα σχετικά με την “πατρίδα”, τη “θρησκεία” και την “οικογένεια”, στο πλαίσιο της αναμορφωτικής της απόπειρας, αρχικά, αλλά και της αντικομμουνιστικής εκστρατείας αργότερα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 το υπό εξέταση τρίπτυχο είχε πια εδραιωθεί και είχε λάβει τον χαρακτήρα “συνθηματικής φράσης”. Τον καιρό του Μεταξά, όλοι φαίνονταν να γνωρίζουν πια για τι μιλούσαν, όταν αναφέρονταν σε αυτές τις έννοιες… η φράση είχε πλέον κωδικοποιηθεί… Και η κορύφωση αυτής της κωδικοποίησης ήταν η θεσμική πια εγγραφή της φράσης “πατρίς, θρησκεία, οικογένεια”. Στην αιτιολογική έκθεση του Αναγκαστικού Νόμου 509 (27.12.1947), ενός από τα βασικά νομοθετήματα του Εμφυλίου, οι μη “εθνικόφρονες” πολίτες ορίζονταν ως “οι αρνηταί της Πατρίδος, της Οικογένειας και της Θρησκείας”».(«Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια. Ιστορία ενός συνθήματος 1880-1930.» Έφη Γαζή, Εκδόσεις Πόλις, 2011. Σελίδες 308-309, 320, 312).   

Η ΠΓ μάλιστα σε άλλο κείμενό της (στάλθηκε στις 02/02/16), υποπίπτει σε εξόφθαλμη αντίφαση, εγκαλώντας συναγωνιστή που παραιτήθηκε από το όργανο, ότι δεν έχει καταλάβει πώς λειτουργούν οι δημοκρατικές διαδικασίες, μιας και η μειοψηφία ακόμη και αν διαφωνεί οφείλει να υποτάσσεται στις αποφάσεις της πλειοψηφίας. Σωστό αυτό, γενικά (δεν παίρνω θέση στο συγκεκριμένο θέμα, απλά λέω ότι όντως έτσι λειτουργεί η δημοκρατία). Αλλά πού το ΕΠΑΜ πήρε απόφαση, σε συνέδριο ή αλλού, να τροποποιήσει τα ιδρυτικά του κείμενα και τον θεμελιώδη του σκοπό και χαρακτήρα. Γιατί αυτό κάνει η παρούσα ΠΓ του ΕΠΑΜ επικαλούμενη όπως προανέφερα το τρίπτυχο που έχει ταυτιστεί στο λαϊκό φαντασιακό και στην ελληνική ιστορία με την μαύρη αντίδραση, την οπισθοδρόμηση, τον εμφύλιο και τη δικτατορία. 

Αυτή είναι λοιπόν η δημοκρατική ευαισθησία του Καζάκη. Χωρίς να πάρει καμία εξουσιοδότηση από το συνέδριο προχωρά ανερυθρίαστα στη ριζική μεταρρύθμιση του ΕΠΑΜ.  Τα παραπάνω, δε, αποτελούν άλλη μια απόδειξη ότι το όργανο, η ΠΓ, συμφωνούσε και συμφωνεί μέχρι τώρα με τις λογικές και την στάση του Καζάκη.

Η χυδαία πολεμική ή αλλιώς πώς να εκπαιδεύσεις ταλιμπάν με σένα ως ισόβιο ηγέτη

Βασικό καθήκον του ηγέτη είναι να εκπαιδεύσει και άλλους με ανάλογες ικανότητες για να τον διαδεχτούν ή/και να τον πλαισιώσουν.

Κάτι τέτοιο, βέβαια, ο Καζάκης ποτέ δεν το επιθύμησε στη πραγματικότητα. Κάθε άλλο. Διοργάνωνε (και συνεχίζει) σεμινάρια, δήθεν αυτομόρφωσης και κάνει συνεχείς ιστορικές αφιερώσεις και αναφορές στις εκπομπές του και στο blog του αφενός για να παγιωθεί στη συνείδηση του μέσου μέλους ως ο πάνσοφος ινστρούχτορας και ο μονοπωλητής της γνώσης και της αλήθειας στο κόμμα και αφετέρου για να πλάσει όχι (σκεπτόμενους) πολίτες, αλλά θρησκόληπτους γενίτσαρους.

Εξ αρχής, δε, έκανε σαφείς τις προθέσεις  του, φροντίζοντας να μην μάθουν ποτέ οι «μαθητές» του (τα μέλη δηλαδή) επιστημονική μεθοδολογία. Η πρακτική έχει ως εξής: Αραδιάζει στους μαθητές, ακροατές και αναγνώστες του, πληροφορίες για να τους εντυπωσιάσει, απαξιώνοντας παράλληλα με χυδαίο τρόπο άλλους στοχαστές που είχαν τοποθετηθεί επί του ίδιου ή παραπλήσιου θέματος. Ιδού κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.  

Παράδειγμα 1^ο

Στις 29/06/14 στο 6^ο σεμινάριο αυτομόρφωσης, ο Καζάκης, ως εισηγητής μιας διάλεξης σχετικά με το νόμισμα και το τόκο, είπε τα εξής χαριτωμένα (στα λεπτά 08:30-11:12 https://www.youtube.com/watch?v=wIlfw3iraZI):

«Το χρέος ως μορφή χρήματος. Προσέξτε αυτό που λέω έχει γραφτεί σ’ ένα βιβλίο που είναι 1200 σελίδες και μεταφράστηκε στα Ελληνικά, 5000 χρόνια χρέους. Τόσο είναι, τούβλο. Είναι από εκείνα τα τούβλα που τα πληρώνεις και λες τι μαλάκας που είμαι και πήγα το αγόρασα. Και ψάχνεις έναν τρόπο να στηρίξεις κάτι μ’ αυτό για να φανεί χρήσιμο. Αυτός που λέει αυτά τα πράγματα είναι οικονομολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου. Δεν ξέρω πόσοι τον έχουν δείρει μέχρι τώρα;… Στη πραγματικότητα παραγωγή νομίσματος έχουμε τον 8^ο αιώνα π.Χ, όχι στον ελληνικό χώρο, αλλά στη Λυδία… Ένα νόμισμα το οποίο είχε σε περιεκτικότητα ασήμι και σίδηρο σε συγκεκριμένες αναλογίες και το έλεγαν ήλεκτρο.  Γιατί εκεί; Γιατί η Λυδία ήταν σταυροδρόμι του εμπορίου ανάμεσα στα μικρασιατικά παράλια προς την Ανατολή και τούμπλαλιν…»

Λοιπόν, εδώ ο Καζάκης, αναφέρεται στο βιβλίο του David Graeber με τίτλο «Χρέος. Τα πρώτα 5000 χρόνια». Το βιβλίο έχει έκταση 608 σελίδες στην ελληνική έκδοση (Εκδότης Στάσει Εκπίπτοντες) και 544 σελίδες στην αγγλική (Melville House Publishers). Όχι 1200 σελίδες (αυτή η υπερβολή μέχρι και στις σελίδες με ξεπερνάει…). Επίσης ο DavidGraeber είναι ανθρωπολόγος, όχι οικονομολόγος. Ίσως ο Καζάκης να είχε στο μυαλό του τον Hudson ή και τον Schumpeter. Δεν ξέρω.

Το σημαντικό είναι ότι αυτά που αναφέρει ο Καζάκης παραπάνω τα γράφει και ο Graeber και μάλιστα πολύ πιο αναλυτικά και συγκεκριμένα (χωρίς τα λάθη που κάνει ο Καζάκης σχετικά με την περίοδο εμφάνισης του νομίσματος, που έχει ανασκευαστεί από πιο πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες και φυσικά χωρίς τα λάθη περί του ήλεκτρου που δεν είναι κράμα σιδήρου και ασημιού, αλλά χρυσού και ασημιού). Ορίστε τι γράφει ο Graeber ακριβώς (συγκρίνετε τα με τα λόγια Καζάκη) :

«Σύμφωνα με τον συνήθη ορισμό, ένα νόμισμα είναι ένα κομμάτι πολύτιμου μετάλλου, διαμορφωμένο σε τυποποιημένη μονάδα, με κάποιο έμβλημα ή σήμα εγγεγραμμένο πάνω του για την επικύρωσή του. Τα πρώτα νομίσματα στον κόσμο φαίνεται ότι δημιουργήθηκαν στο βασίλειο της Λυδίας, στη δυτική Ανατολία (σημερινή Τουρκία), περί το 600 π.Χ. Τα πρώτα αυτά λυδικά νομίσματα ήταν βασικά απλοί στρογγυλοί σβόλοι από ήλεκτρον – ένα κράμα χρυσού και αργύρου που υπήρχε σε φυσική μορφή στον γειτονικό Πακτωλό ποταμό – που είχαν θερμανθεί και μετά σφραγιστεί με κάποιο είδος εμβλήματος. Τα πρώτα από αυτά, που είναι σφραγισμένα με μερικά γράμματα μόνο, φαίνεται ότι κατασκευάστηκαν από απλούς κοσμηματοπώλες, αλλά αυτά εξαφανίστηκαν σχεδόν αυτοστιγμεί, για να αντικατασταθούν από νομίσματα που κατασκευάζονταν σε ένα νεότευκτο βασιλικό νομισματοκοπείο. Οι ελληνικές πόλεις στα παράλια της Ανατολίας άρχισαν να κόβουν τα δικά τους νομίσματα, τα οποία υιοθετήθηκαν τελικά και στην ηπειρωτική Ελλάδα  ̇ το ίδιο συνέβη και στην περσική αυτοκρατορία μετά την απορρόφηση της Λυδίας το 547 π.Χ. Τόσο στην Ινδία όσο και στην Κίνα βλέπουμε το ίδιο μοντέλο: η νομισματοκοπία εφευρίσκεται από ιδιώτες, αλλά γρήγορα τη μονοπωλεί το κράτος. Το πρώτο ινδικό χρήμα, που φαίνεται ότι εμφανίστηκε κάποια στιγμή τον 6^ο αιώνα π.Χ ήταν ράβδοι αργύρου σταθμισμένες σε ομοιόμορφα βάρη και μετά σταμπαρισμένες με κάποιο είδος επίσημου συμβόλου…»(David Graeber. «Χρέος. Τα πρώτα 5000 χρόνια». Εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες, 2013. Σελίδα 319) 

Μάλιστα, ο Graeber, εμπλουτίζει την έρευνά του εντοπίζοντας και μια σύνδεση μεταξύ της περιόδου εμφάνισης της νομισματοκοπείας και της περιόδου ζωής των φιλοσόφων Πυθαγόρα, Θαλή, Αναξίμανδρο, Αναξιμένη, Κομφούκιου και Βούδα. Κάνει, επιπλέον, μια ακόμα σύνδεση, αυτή τη φορά μεταξύ του υλιστικού πυρήνα της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας (εικασίες σχετικά με τη φύση της υλικής ουσίας από την οποία γεννήθηκε ο κόσμος) και του νομίσματος, που είναι μια μάζα μετάλλου όσο και μια αφαίρεση, μια κοινωνική σύμβαση δηλαδή που εκφράζει την πίστη της κοινότητας σ’ αυτό (David Graeber. «Χρέος. Τα πρώτα 5000 χρόνια». Εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες, 2013. Σελίδες 318 – 319, 348 - 352 και Richard Seaford, «Money and the Early Greek Mind»). Στηρίζει επιπλέον τη θεωρία ότι τα πρώτα λυδικά νομίσματα εφευρέθηκαν ρητά για την πληρωμή των μισθοφόρων (όπως παραπάνω. Σελίδες 304, 321-324).

Εν τέλει, ο Καζάκης δεν πρωτοτυπεί ούτε εδώ. Όταν χλευάζει με τέτοιο τρόπο την άποψη του Graeber (και άλλων), δηλαδή την άποψη που υποστηρίζει ότι «η ιστορία του χρέους δεν μπορεί παρά να είναι μια ιστορία του χρήματος», κάνει το ίδιο λάθος που κάνουν οι οικονομολόγοι από την εποχή του Άνταμ Σμιθ (ή ακόμη και του Αριστοτέλη) μέχρι και σήμερα. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι, είτε είναι θιασώτες του κυρίαρχου ρεύματος οικονομικής σκέψης (νεοφιλελεύθεροι), είτε είναι ετερόδοξοι (Κεϋνσιανοί, μαρξιστές κ.ο.κ) στηρίζονται στο σχήμα: Αντιπραγματισμός → Χρήμα → Πίστωση (χρέος). Οι ανθρωπολόγοι, όμως, εδώ και έναν αιώνα, έχουν τροφοδοτήσει με άφθονα εμπειρικά δεδομένα την επιστημονική κοινότητα, τα οποία αποδεικνύουν ότι η παραπάνω αφήγηση (δηλαδή το ότι πρώτος ιστορικά εμφανίστηκε ο αντιπραγματισμός, ακολούθησε το χρήμα και έπειτα το χρέος) είναι λανθασμένη. Στη πραγματικότητα, όπως μας έχει δείξει η διαθέσιμη εθνογραφία, ο κόσμος του αντιπραγματισμού που περιέγραψε ο  Άνταμ Σμίθ και ο οποίος αποτέλεσε τον ιδρυτικό μύθο των οικονομικών δεν υπήρξε ποτέ. Αυτό, όμως, το λάθος διαιωνίζεται και ως συνέπεια έχει πολλά βιβλία για την ιστορία του χρήματος να περιορίζονται στην ιστορία του νομίσματος. Το ίδιο λάθος κάνει και ο Καζάκης.

Όλα τα παραπάνω βέβαια, ο Καζάκης, θα τα ήξερε αν είχε διαβάσει, τουλάχιστον, το βιβλίο του Graeber. Κάτι που δεν είχε κάνει. Που δεν τον εμπόδισε ωστόσο να εξαπολύσει ύβρεις και αντι-επιστημονικούς χαρακτηρισμούς (θυμηθείτε δεν απευθύνεται σε παρεούλα, προσπαθεί να κάνει μάθημα…) απέναντι σ’ έναν αξιολογότατο επιστήμονα (ανεξάρτητα από τις διαφωνίες που μπορείς να έχεις μ’ αυτόν) και στο έργο του που είναι βιβλίο αναφοράς στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Εν ολίγοις όταν έχεις διαφωνίες τις εκφράζεις ανθρωπινά και τεκμηριωμένα. Ειδικά όταν κάνεις επιστημονική (και όχι απαραίτητα ακαδημαϊκή) διάλεξη. Επίσης λίγη ταπεινότητα δεν βλάπτει, ειδικά απέναντι σε επιστήμονες που έχουν μελετήσει ένα θέμα πολύ πιο επισταμένα και ενδελεχώς από εσένα.

Αλλά για ποια ταπεινότητα μιλάω ; Σε μια πρόσφατη εκπομπή του, ο Καζάκης, είπε τα εξής:

«Η εργογραφία μετράει. Όχι μόνο τα βιβλία, αλλά και οι παρεμβάσεις… Η πολεμική είναι όρος επιβίωσης για την επιστήμη, ευρύτερα. Αλλά είναι εντυπωσιακό να βρίσκεις πάντα κάποιον ο οποίος είναι άξιος να του κάνεις πολεμική γιατί σε βοηθάει να σκεφτείς και να αναπτύξεις τη σκέψη σου. Είναι ό,τι πιο κουραστικό, βαρετό και ανούσιο να χρειάζεται να κάνεις πολεμική σε μετριότητες ή βαρουφάκηδες. Δηλαδή είναι ότι χειρότερο, γιατί αναγκάζεσαι να λες συνεχώς τα προφανή και αυτονόητα… Μόλις φτάσεις στο σημείο να πεις ότι είμαι ικανοποιημένος, κατανόησα με ποιο τρόπο μπορώ να του απαντήσω σ’ αυτή τη κριτική, και αυτό είναι κατάσταση πνευματικού οργασμού και όχι μόνο. Είναι όμως τελείως ηλίθιο όταν διαβάζεις περισπούδαστες μελέτες και αναφέρονται σε θέσεις ή απόψεις που είναι τραγικά ανόητες, που ένα παιδί νηπιαγωγείου που έχει διαβάσει εγχειρίδιο μπορεί να απαντήσει, μόλις το συναντήσω το κλείνω, το βάζω στο ράφι και το ξεχνάω το βιβλίο αυτό. Είναι ανάξιο λόγου».(Εκπομπή στις 11/01/2016 στα λεπτά 1:26:00 – 1:30:32 και 1:31:52 – 1:32:34)

Συνεπώς για να απαξιώσει έτσι το έργο του Graeber το θεωρεί «ανάξιο λόγου», μια «περισπούδαστη μελέτη, δηλαδή, που αναφέρεται σε θέσεις και απόψεις τραγικά ανόητες, που ακόμη κι ένα παιδί νηπιαγωγείου με γνώσεις εγχειριδίου μπορεί να απαντήσει». Και όλα αυτά χωρίς να το διαβάσει ! Βέβαια τι να φτουρίσει ο Graeber μπροστά στον Καζάκη… Εξάλλου όπως λέει και ο ίδιος η «εργογραφία μετράει»… Τι να μας πει και ο Graeber, ο οποίος στο ζήτημα του Χρέους θεωρείται αυθεντία από κορυφαίους οικονομολόγους (βλέπε Michael Hudson στο τελευταίο του βιβλίο του «Killing the Host», σελίδα 9). Όλοι λάθος, άσχετοι και ίσως και λιγάκι τυχεροί που δεν έχουν φάει ακόμα ξύλο για την αμάθεια τους…Νομίζω ότι όλη η παραπάνω συμπεριφορά του Καζάκη περιγράφεται άνετα κι ως μεγαλομανιακό παραλήρημα…

Παράδειγμα 2^ο:

Σε παλιότερη εκπομπή του (https://www.youtube.com/watch?v=kxGCLf-9zRc), το 2013, ο Καζάκης λέει τα εξής:

«Το πολιτικό γραφείο του ΚΚΕ έβγαλε επιστολή που την κυκλοφόρησε στις οργανώσεις του ΚΚΕ που έλεγε ότι το βιβλίο [Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε] είναι άχρηστο και δεν συμβάλει σε οτιδήποτε. Και τον είχε στη μπούκα από την αρχή γιατί πολύ απλά ο Νίκος έχει ικανότητες, δεν είναι του επιπέδου ανικανότητας και μετριότητας της ηγεσίας του ΚΚΕ…Ο Νίκος Μπογιόπουλος, γιατί τον θεωρώ φίλο μου, ανεξάρτητα από τι με θεωρεί ο ίδιος, να το ξέρουμε… δεν έχει ανάγκη υπεράσπισης, η δουλειά του μιλάει και η πρακτική του. Να πούμε, όμως, ότι τον κυνηγά η ηγεσία γιατί οι ικανότητές του είναι άνω του μετρίου».

Μετά από 3 χρόνια (05/01/16) ο ίδιος άνθρωπος στην εκπομπή του (https://www.youtube.com/watch?v=iq1EDIGE0h0) λέει τα παρακάτω (στο διάστημα 57:12-57:32) :

« Μέχρι τον μπουρδολόγο κ. Μπογιόπουλο που, προκειμένου να προσκυνάει τον Περισσό, ό,τι μπουρδολογία του έρχεται στο κεφάλι μπορεί να την πει, να μας λέει ότι είναι ουδέτερο, είτε με δραχμή, είτε με ευρώ, είναι το ίδιο πράγμα. Είναι ουδέτερο το νόμισμα. Που τα βρήκατε ρε αυτά; Adam Smithδεν έχετε διαβάσει; Καλά ο κ. μπουρδολόγος δεν τον έχει διαβάσει… Αρκείται στον κ. Κουτσούμπα. Ο κ. Κουτσούμπας είναι και μεγαλύτερος. Αλίμονο…»

Ο φίλος και ικανός Μπογιόπουλος μετατρέπεται σε ανίκανο μπουρδολόγο που δεν έχει διαβάσει Adam Smith, μιας και διαβάζει μόνο Κουτσούμπα. Α ρε έρμε Μπογιόπουλε δεν πα να γράφεις κάθε μέρα στονeniko τεκμηριωμένα άρθρα, δεν πα να έχεις γράψει βιβλία που βοηθούν στην πληροφόρηση όλων μας, στο τέλος θα βρεθεί κάποιος που παριστάνει τον έντιμο και τον δίκαιο να σε πει μπουρδολόγο που διαβάζεις μόνο Κουτσούμπα! Μιλάμε για την απόλυτη ισοπέδωση…

Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Αυτή η ρημάδα η φιλία ;; (δες παραπάνω) Αυτή η, σοκαριστικά εύκολη, μετατροπή του, μέχρι πρότινος, φίλου σε αμείλικτο εχθρό εξηγεί και τις άλλες συμπεριφορές Καζάκη απέναντι σε συναγωνιστές του, στις οποίες αναφέρθηκα προηγουμένως.

Σημειωτέον δεν μεσολάβησε κάτι που να δικαιολογεί όλη αυτή τη μεταστροφή. Οι θέσεις του Μπογιόπουλου για το νόμισμα είναι σταθερές εδώ και χρόνια (πολύ πριν το 2013) και ταυτίζονται μ’ αυτές του ΚΚΕ. 

Παράδειγμα 3^ο :

Στις 28 Ιουλίου 2015 στο προσωπικό του ιστολόγιο ο Δημήτρης Καζάκης, σχολιάζοντας τη συνάντηση της «αριστερής πλατφόρμας» στον Πανελλήνιο γράφει τα εξής:

«Και με ποιούς θα βρεθεί η εναλλακτική πρόταση; Με τον κ. Παπακωνσταντίνου, που αγωνίζεται να κατανοήσει πώς μια κυβέρνηση της αριστεράς είναι χειρότερη ακόμη κι από τους προηγούμενους; Με τον κ. Κουβελάκη που αναλύει το αυτονόητο με όρους κομματικού ινστρούκτορα του μεσοπολέμου; Με τους Λαπαβίτσα και Μηλιό, που όποτε δεν φωνάζουν ευρώ και πάνω τούρλα, μπερδεύουν συστηματικά και σκόπιμα το εθνικό νόμισμα με το διπλό;» (http://dimitriskazakis.blogspot.gr/2015/07/blog-post_28.html) 

Οι εκφράσεις του, για άλλη μια φορά, δυναμιτίσαν κάθε προσπάθεια για ενδεχόμενη συνεργασία με δυνάμεις που παρά τις όποιες αδυναμίες τους βάζουν θέματα για τα οποία παλεύει και το ΕΠΑΜ. Για άλλη μια φορά, δε, φαίνεται, ότι τουλάχιστον τον Πέτρο Παπακωνσταντίνου, ο Καζάκης, δεν τον έχει διαβάσει, απλά χρησιμοποίησε μια φράση για να εντυπωσιάσει το ακροατήριο που έχει εθιστεί στο ξεκατίνιασμα και στην λασπολογία. Εξάλλου κοτζάμ Graeber δεν ήταν αρκετά ικανός για τον Καζάκη, θα είναι ο Παπακωνσταντίνου ;  

Για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις έχω κριτικάρει όλη αυτή τη λογική της αριστερής οριοθέτησης του μετώπου που εκφράζεται από όλους τους παραπάνω (βλ. τα άρθρα μου «Χρειάζεται ο τόπος μιακυβέρνηση της αριστεράς ;» και «Οι κακοδαιμονίες του πολυπόθητου μετώπου»). Ό,τι είχα να πω, όμως, το στοιχειοθέτησα με συγκεκριμένες παραπομπές και δεν μιλούσα αόριστα, ούτε χρησιμοποίησα τέτοιες ισοπεδωτικές και προσβλητικές εκφράσεις, όπως οι παραπάνω, που στη τελική δεν συμβάλλουν πουθενά.

Όταν μάλιστα μετά από λίγο καιρό ζητήσαμε συνεργασία από την Λαϊκή Ενότητα (το διάδοχο σχήμα της αριστερής πλατφόρμας), έχοντας χρησιμοποιήσει προηγουμένως τέτοια φρασεολογία, τότε μάλλον αγγίξαμε το επίπεδο της απόλυτης (αυτο)γελοιοποίησης.

Παράδειγμα 4^ο :

Δεν μπορώ να μην αναφερθώ και στο ομοφοβικό κρεσέντο του Καζάκη την περίοδο του Γενάρη του 2015, όταν αντί να κριτικάρει αυστηρά τις πολιτικές αντιλήψεις και ασυνέπειες και τα οικονομικά λάθη του Γιάνη Βαρουφάκη, αναφερόταν στο σώμα του και στις σεξουαλικές του προτιμήσεις (αλήθεια που τις ξέρει;;). Ιδού τι έλεγε στις 21/01/15:

«Ας πάει [ο Βαρουφάκης] στον Soros για τον οποίο δουλεύει και ας μας αφήσει ήσυχους. Τι θα γίνει με δαύτον. Δεν ξέρω αν έχει παιδί. Δεν έχετε δει τον ιστότοπο του κ. Βαρουφάκη, σαν ντεφιλέ φωτομοντελ (sic). Προσέξτε. Εγώ προτείνω στον κ. Βαρουφάκη… και να τον βγάζει έτσι ημίγυμνο με σκηνές που να φαίνονται οι δελτοειδείς, οι τετρακέφαλοι, οι διογκωμένοι γλουτοί, ώστε να αισθανόμαστε το βάθος της επιστημονικής του προσέγγισης. Τι να κάνουμε με μας τους απλούς παλαιστές, δεν έχετε παρά να δείτε τον όγκο μας, δεν έχουμε το δελτοειδές (sic) που έχουν οι φωτομοντέλες… Αν δεν δείξεις τον πισινό σου στο cosmopolitan, σελίδα 63, δεν είσαι οικονομολόγος… Τελικά κατάλαβα γιατί έχουν τον Βαρουφάκη στον ΣΥΡΙΖΑ: Είναι η Kim Kardashian του ψηφοδελτίου του ΣΥΡΙΖΑ.»  

(https://www.youtube.com/watch?v=sHS1zlNKeDM - λεπτά 09:30-11:30)

Μάλιστα! Φωτομοντέλες, γυμνασμένοι γλουτοί, ημίγυμνες φωτογραφήσεις και Kim Kardashian. Πάλι καλά που δεν είχε καλεσμένο, ως πολιτικό αναλυτή, τον Κωστέτσο… Πραγματικά δεν μπορώ να καταλάβω που αποσκοπούσαν όλα αυτά, όταν μπορούσε πολύ εύκολα να αποδομήσει τις πολιτικές θέσεις Βαρουφάκη με στέρεα ιστορικά, οικονομικά και λογικά επιχειρήματα.

Επαναλαμβάνω για αποφυγή παρεξηγήσεων: Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι συμφωνώ με τον Βαρουφάκη. Τουναντίον τον έχω κριτικάρει σε άρθρο μου με τίτλο «Οι πολιτικοί επίγονοι του Κικέρωνα και το ευρωπαϊκό New Deal», εστιάζοντας αποκλειστικά στα όσα προτείνει στο βιβλίο του «Μια μετριοπαθής πρόταση για την επίλυση της κρίσης του ευρώ», χωρίς καμία ad hominem επίθεση (πολύ περισσότερο λασπολογία).

 

Γιατί τότε στηριχθήκαμε στο Καζάκη ;

Δεν χρειάζεται να φέρω άλλα παραδείγματα. Όποιος έχει τη διάθεση ή/και το κουράγιο να τον παρακολουθήσει θα βρει πολλά ακόμα. Το ερώτημα που ακολουθεί είναι εύλογο και έχει ως εξής: «Μα καλά από το 2011 τώρα τον κατάλαβες ;»

Η απάντηση είναι όχι, παρότι στα τέλη του 2013- αρχές 2014 αντιλήφθηκα την έκταση του προβλήματος. Θεωρούσα ότι το ΕΠΑΜ μέχρι τότε δεν είχε ταυτιστεί απόλυτα με τον Καζάκη. Υπήρχε δηλαδή περιθώριο να το παλέψουμε ώστε να αναδειχτούν και άλλοι ηγέτες για να μην υλοποιηθεί αυτό που περιέγραφε ο Μίχελς ως «ταύτιση κόμματος και προσώπου» (Robert Michels. «Κοινωνιολογία των πολιτικών κομμάτων στη σύγχρονη δημοκρατία». Εκδόσεις Γνώση, 1997. Σελίδες 317-325). Τότε μια επίθεση στον Καζάκη ισοδυναμούσε με διάσπαση του μετώπου, μιας και δεν υπήρχε άλλος ηγέτης τη δεδομένη στιγμή για να λειτουργήσει ως εγγυητής της ενότητας και ως συγκολλητική ουσία που θα διατηρούσε ενωμένο το κόμμα. Παρά τις προσπάθειες μου, αλλά και πολλών άλλων, για την ανάδειξη νέων ή την προσέλκυση άλλων εκτός ΕΠΑΜ ηγετικών προσωπικοτήτων αυτό δεν κατέστη εφικτό και ο Καζάκης έγινε τελικά (ταυτίστηκε με) το κόμμα (κατά Μίχελς). Το γεγονός αυτό αναγνωρίζεται, εν μέρει, και από την ΠΓ του ΕΠΑΜ:

«…το ΕΠαΜ δίνει την εικόνα προσωποπαγούς κόμματος, γεγονός  που οφείλεται στη δυστοκία ανάδειξης των στελεχών μας, που είτε πλαισιώνουν είτε όχι τον Δημήτρη Καζάκη. Η δυστοκία αυτή έχει επισημανθεί ότι οφείλεται κυρίως, στο γεγονός ότι δεν επισημάναμε ως όργανο  την ανάγκη αυτή και  δεν δημιουργήσαμε έγκαιρα τον μηχανισμό ανάδειξης στελεχών μας σε κεντρικό ζήτημα, αλλά  και στη  μη στήριξη από τα μέλη των πυρήνων μας εκείνων των συναγωνιστών που κατά γενική ομολογία διαθέτουν την  δυνατότητα πολιτικής παρουσίας σε ευρύτερο κοινό.»(Απολογισμός- Συμπεράσματα εκλογών 20^η Σεπτέμβρη). 

Όποτε διαφωνούσα, δε, με θέση του ΕΠΑΜ, την κριτίκαρα, όπως φαίνεται και στον Πολιτικό Διάλογο της κεντρικής σελίδας (βλ. παραμονές του 2^ου συνεδρίου την πολιτική μου εισήγηση) και προσπαθούσα με τα άρθρα που προανέφερα να προωθήσω μια διαφορετική κουλτούρα που κατά τη γνώμη μου προσήκει στη μετωπική και ενωτική φιλοσοφία που όφειλε να έχει το ΕΠΑΜ (και κάθε μέτωπο εν τοις όροις). Το υπάρχον οργανωτικό σχήμα του ΕΠΑΜ το κριτίκαρα στο πυρήνα μου, γεγονός που πιστοποιείται από τα πρακτικά που  στάλθηκαν στη ΠΓ στις 11/01/16, όπου τοποθετούμαι υπέρ ενός έκτακτου συνεδρίου για την άρση των αποφάσεων του 4^ου.

Τελικά το επίδικο είναι ότι δυστυχώς το ΕΠΑΜ συγκροτήθηκε εξ αρχής λάθος, πάνω στο πρόσωπο ενός μόνο ατόμου. Και το λάθος διαιωνίστηκε, μετρώντας πλέον 4 στο σύνολο συνέδρια μέχρι σήμερα, χωρίς ουσιαστική αλλαγή. Οι λόγοι πολλοί. Θα αναφερθώ στους 4 πιο προφανείς :

• Η εσωτερική ανάγκη των μαζών για λατρεία. Ιδού τι γράφει ο Μίχελς:

«Οι μάζες έχουν βαθύτατη ροπή προς την προσωπολατρία. Εμφορούμενες από πρωτόγονο ιδεαλισμό, χρειάζονται εγκόσμιους θεούς, στους όποιους προσηλώνονται με αγάπη τόσο τυφλότερη όσο δεινότερα βασανίζονται στη σκληρή τούτη ζωή.» (Robert Michels. «Κοινωνιολογία των πολιτικών κομμάτων στη σύγχρονη δημοκρατία». Εκδόσεις Γνώση, 1997. Σελίδες 106-107)

• Η ευγνωμοσύνη απέναντι στον ηγέτη. Πάλι με τα λόγια του Μίχελς:

«…οι μάζες περιβάλλουν τούς ηγέτες τους με ειλικρινή ευγνωμοσύνη, την όποια αντικρίζουν σαν ιερό καθήκον. Το ιερό αυτό καθήκον εκπληρώνεται όμως στην πράξη μ' έναν και μόνο τρόπο: ή ευγνωμονούσα μάζα επανεκλέγει τον άνδρα, στον όποιο οφείλει ευγνωμοσύνη, ως εκπρόσωπο της διηνεκώς, πολλές φορές μάλιστα εφ' όρου ζωής, τον θέτει δηλαδή συνεχώς σε μοίρα μείζονα από τον ίδιο τον εαυτό, της. Ευρέως διαδεδομένη είναι στις μάζες η αντίληψη ότι θα ήταν «αχαριστία» να μην ανανεώνεται ολοένα η θητεία κάθε «παλιού και καταξιωμένου» ηγετικού στελέχους.» (Robert Michels. «Κοινωνιολογία των πολιτικών κομμάτων στη σύγχρονη δημοκρατία». Εκδόσεις Γνώση, 1997. Σελίδες 104-105)

• Οι υπαρκτές και αναμφισβήτητες ρητορικές ικανότητες του Καζάκη που έπειθαν το ακροατήριο.

• Η διαρκής ανάγκη διασφάλισης της ενότητας του κόμματος, όπως προανέφερα, η οποία έφτανε σε σημείο να μετατρέπει την ενότητα σε αυτοσκοπό, γεγονός που απέβαινε πάντοτε εις βάρος της ανοιχτής κριτικής. Δεδομένου, λοιπόν, ότι αφενός ο ηγέτης είναι πάντοτε κεντρομόλος δύναμη σε ένα σχηματισμό, και αφετέρου ότι μέχρι σήμερα δεν αναδείχθηκαν άλλοι ηγέτες στο ΕΠΑΜ, ο Καζάκης ήταν και παραμένει αναντικατάστατος. Γνωρίζοντας το αυτό και νοιώθοντας ανεκτίμητος, ο Καζάκης χρησιμοποιούσε, σε κρίσιμες στιγμές που δεν μπορούσε να περάσει τη θέση του εύκολα, το πιο ισχυρό όπλο στη φαρέτρα των ηγετών διαχρονικά. Αυτό της (απειλής) παραίτησης. Βέβαια ποτέ του δεν παραδεχόταν ότι η παραίτηση είχε ως στόχο τον εκβιασμό του σώματος. Τουναντίον το παρουσίαζε σαν κίνηση ταπεινότητας και ευθιξίας. Αυτά, όμως, τα πολιτικά «κολπάκια» δεν μας είναι άγνωστα. Γράφει σχετικά ο Μίχελς:  

«Οι ηγέτες δεν ομολογούν βέβαια παρά σπάνια ότι απειλούν να παραιτηθούν αποβλέποντας να υποτάξουν τις μάζες, τουναντίον εμφανίζουν τη στάση τους ως εκπορευόμενη από το ίδιο το πνεύμα της δημοκρατίας, ως τεκμήριο της ευαισθησίας και ευθιξίας, της ευπρέπειας, του σεβασμού τους προς τις μάζες, ενώ, ιδωμένη υπό το πρίσμα των επηρειών της, αποτελεί απλώς ολιγαρχική εκδήλωση, με την οποία επιδιώκουν να αποτινάξουν πάνωθέ τους τη συλλογική βούληση. Προορισμένη φαινομενικά να αποσοβήσει τη διχοστασία μεταξύ της μάζας και του ηγέτη και να διαφυλάξει τη μεταξύ τους επαφή, η απειλή της παραίτησης επιβάλλει στις μάζες τη θέληση του ηγέτη».(Robert Michels. «Κοινωνιολογία των πολιτικών κομμάτων στη σύγχρονη δημοκρατία». Εκδόσεις Γνώση, 1997. Σελίδες 87-88)

Για να μην μακρηγορώ άλλο το αποτέλεσμα 5 χρόνια μετά την ίδρυση του ΕΠΑΜ είναι απογοητευτικό. Ένα προσωποπαγές κόμμα, εντελώς αναντίστοιχο με τους ιδρυτικούς του στόχους, με μια πολιτική γραμμή που διαμορφώνεται από έναν, ουσιαστικά, άνθρωπο που φαίνεται να έχει χάσει το μέτρο (αν βέβαια το είχε ποτέ).

Επ ουδενί δεν θέλω να φανεί ότι προσπαθώ να αποτινάξω ή να κρύψω τις ευθύνες που μου αναλογούν. Κάθε άλλο. Αναγνωρίζω τα λάθη μου. Τα αντανακλαστικά μου και οι προσπάθειες μου, αποδείχτηκαν κατώτερες των περιστάσεων και ως εκ τούτου δεν κατάφερα να βοηθήσω, ως όφειλα, το ΕΠΑΜ να ξεπεράσει τις παθογένειές του και να αναπτυχθεί. Η ευθύνη για την κατάντια του ΕΠΑΜ είναι, αναμφίβολα, συλλογική. Δεν φταίει μόνο ένας. Η ευθύνη, όμως, όλων μας δεν αναιρεί την ευθύνη του ενός. Και φυσικά δεν έχουν κάνει όλοι της ίδιας βαρύτητας λάθη.

Όπως και να χει καταλήγω στο ότι δεν με εκφράζει πια η οργανωτική δομή, ο πολιτικός λόγος και σε τελευταία ανάλυση το σύνολο του μορφώματος που φέρει το όνομα ΕΠΑΜ. Δεν επιθυμώ πια να έχω οποιαδήποτε οργανωτική σχέση μ’ αυτό. Με όσους συναγωνιστές, συμφωνούμε ακόμη στα 5  προτάγματα (έξοδος από ΟΝΕ και ΕΕ, μη-αναγνώριση και διαγραφή του χρέους, συντακτική εθνοσυνέλευση, τιμωρία των ενόχων και εγκαθίδρυση δημοκρατίας) και στη μετωπική λογική του αγώνα, θα ξανασυναντηθούμε σίγουρα στους δρόμους και σε άλλα μετερίζια του αγώνα.

Αλέξης Ξιφαράς